Wat is het dauwpunt?
In de fruitteelt is vochtbeheer essentieel. Een klein laagje condens op fruit, bladeren of installaties kan al leiden tot schimmelgroei, kwaliteitsverlies of aantasting van materialen. Om dit te voorkomen, is inzicht in het dauwpunt van cruciaal belang. Het meten van de dauwpunttemperatuur geeft direct inzicht in de kans op condensvorming. maar wat is het dauwpunt nu precies?
Het is de temperatuur waarbij de lucht verzadigd raakt met waterdamp. Daalt de temperatuur verder, dan ontstaat condens. In de praktijk gebeurt dit vaak ’s nachts of in koelcellen, waar temperatuur en luchtvochtigheid sterk gereguleerd worden. Voor fruittelers betekent dit dat het direct invloed heeft op bewaarcondities, gewasgezondheid en productkwaliteit.
Het dauwpunt uitgelegd
wat is het dauwpunt ? Wanneer lucht 100 procent verzadigd is met waterdamp, is de relatieve luchtvochtigheid 100 procent. Het dauwpunt is de temperatuur waarop dat gebeurt. Daalt de temperatuur tot dit punt, dan slaat vocht neer als dauw, mist of rijp. In koel- en bewaarcellen kan dit leiden tot natte peren, beslagen kisten of condensvorming op wanden, met alle gevolgen van dien.
Voor fruittelers is het dus essentieel om te weten wat het dauwpunt is, en om die waarde actief te monitoren. Dit geldt ook voor de oogstperiode, waarin ochtenddauw en nevel het risico op vruchtrot of mechanische schade vergroten. Door het te meten, kunnen telers gericht anticiperen op dauwvorming of vochtproblemen.
Praktijkvoorbeeld
In droge landbouwgebieden zoals het Midden-Oosten blijkt dauwvorming een onverwachte, maar waardevolle waterbron voor gewassen te zijn. Een case study toonde aan dat ochtenddauw de verdamping in de middag beperkt, waardoor planten minder snel uitdrogen. In regio’s met beperkte irrigatiemogelijkheden helpt dit om waterstress te verminderen en gewasgroei te ondersteunen.
Het is hier een cruciale indicator: zodra de temperatuur ‘s nachts richting dauwpunt zakt, ontstaat er condens op gewassen en bodem. Door dit slim te benutten, kunnen telers in droge klimaten hun opbrengst verhogen zonder extra irrigatie toe te passen. Deze inzichten zijn ook relevant voor Nederlandse telers die werken op zandgronden of in periodes van droogte.
Bron: Case study dew events in agriculture
Waarom het cruciaal is in de fruitteelt
-
Voorkomen van condens in koelcellen
Door het te monitoren, kan condensatie op fruit of materialen worden voorkomen. Dat verlengt de houdbaarheid en voorkomt schimmelvorming. Een betrouwbare meter biedt hierbij onmisbare ondersteuning. -
Gewasbescherming
In het veld of in tunnels speelt het een rol bij bladnatperioden. Hoe sneller een gewas droogt na dauwvorming, hoe lager het risico op schimmelinfecties zoals Botrytis of schurft. -
Klimaatsturing in kassen en tunnels
In beschermde teelten bepaalt het mede het moment van luchten of verwarmen. Condens op de onderzijde van folie of glas verhoogt de luchtvochtigheid lokaal en stimuleert ziekteontwikkeling.
Praktische voorbeelden uit de fruitsector
-
Tijdens het nachtkoelen van appels ontstaat condens als de wandtemperatuur onder het punt zakt. Dat verhoogt het risico op lenticelvlekken.
-
Bij perenteelt onder folie ontstaat vroeg in de ochtend condens op de binnenzijde van de folie. Als dit op het gewas druipt, kan dat leiden tot vruchtrot.
-
In gekoelde opslagruimtes kunnen houten kratten vocht opnemen als de lucht bij het dauwpunt komt, wat invloed heeft op producthygiëne en gewicht.
Andere sectoren waar het dauwpunt belangrijk is
Hoewel de fruitteelt het meest directe belang heeft bij het monitoren van het dauwpunt, zijn er meerdere sectoren waarin deze waarde een grote rol speelt in kwaliteitsbehoud, procesveiligheid en efficiënt klimaatbeheer.
Akkerbouw en glastuinbouw
In de akkerbouw is het een kritische parameter voor de bewaring van gewassen zoals aardappelen, uien en granen. In bewaarloodsen bepaalt het of ventilatie vocht afvoert of juist condens veroorzaakt. Een verkeerd ingesteld ventilatieprogramma kan leiden tot natte productoppervlakken, met als gevolg bederf, rot of kiemvorming.
In de glastuinbouw speelt het een rol bij ziektepreventie. Condens op het gewasoppervlak verhoogt het risico op infecties door schimmels en bacteriën. Door actief te sturen op het verschil tussen luchttemperatuur en dauwpunt, kunnen telers het blad sneller droog krijgen en gewasbescherming optimaliseren. Vooral bij nachtverlaging en ochtendluchten is dit essentieel voor een gezond klimaat.
Techniek, koelinstallaties en ventilatie
In koel- en klimaatsystemen helpt kennis van het dauwpunt om vochtproblemen te beheersen. Bij airconditioning en ventilatie bepaalt het of vocht neerslaat in leidingen, verdampers of wanden. Dit voorkomt corrosie en verstoppingen door biofilm. In technische installaties zoals rijpingskamers, cleanrooms of laboratoria is nauwkeurige dauwpuntregeling essentieel voor processtabiliteit.
Ook in klimaatbeheersing voor agrarische gebouwen (zoals pluimveestallen of melkveestallen) wordt het gebruikt om te bepalen wanneer ventilatie of verwarming nodig is, en om energieverlies door overventilatie te vermijden.
Bouw, afbouw en opslag
Bij bouwprojecten is het vooral van belang tijdens schilder-, stuc- of voegwerk. Als het oppervlak kouder is dan het dauwpunt, ontstaat onzichtbare condensatie die hechting of droging belemmert. Dit kan leiden tot loslatende verf, vlekvorming of verminderde duurzaamheid van het eindresultaat.
In opslagruimtes voor materialen, verpakte goederen of grondstoffen leidt condensvorming tot schade aan karton, labels, metalen en elektronica. Door het te monitoren kunnen bedrijven preventief ingrijpen bij risicovolle klimaatomstandigheden, bijvoorbeeld door tijdelijk bij te verwarmen of luchtvochtigheid af te voeren.
Ook in magazijnen met temperatuurgevoelige producten (zoals zaden, diervoeders of gewasbeschermingsmiddelen) biedt dauwpuntmeting inzicht in het risico op vochtindringing of kwaliteitsverlies bij temperatuurschommelingen.
Hoe wordt het bepaald
Professionals gebruiken vaak sensoren of een dauwpunt meter die temperatuur en relatieve luchtvochtigheid registreren om zo de dauwpunttemperatuur nauwkeurig te bepalen. Hiermee wordt het automatisch berekend. Ook zijn er formules zoals de Magnus-formule, of gebruiksvriendelijke online tools en weerapps.
Voor agrarische toepassingen is vooral real-time monitoring belangrijk. De systemen van Fieldguard bieden hiervoor nauwkeurige dauwpuntmetingen die geïntegreerd kunnen worden in klimaatregelingen of logboekregistraties.
Hoe wordt het dauwpunt berekend
Een veelgebruikte methode is de Magnus-formule:
Td = (b * γ(T, RH)) / (a – γ(T, RH))
waarbij:
γ(T, RH) = (a * T) / (b + T) + ln(RH / 100)
en de constante waarden zijn a = 17,27 en b = 237,7 graden Celsius.
In de praktijk maken veel professionals gebruik van sensoren of meetapparatuur die het automatisch berekenen op basis van temperatuur en luchtvochtigheid. Ook weerapps of online tools kunnen snel een indicatie geven.
Dauwpunttemperatuur meten met precisie
Om effectief schimmelvorming, condens en kwaliteitsverlies te voorkomen, is het belangrijk om de dauwpunttemperatuur nauwkeurig te kunnen bepalen. Moderne meters bieden telers de mogelijkheid om real-time het te meten en zo proactief in te grijpen bij risicovolle klimaatomstandigheden. Door de dauwpuntmetingen te integreren in bestaande klimaatsystemen, kunnen bewaarcondities en teeltomgevingen nauwkeurig gestuurd worden, wat leidt tot een betere productkwaliteit en minder verlies.
Hoe verhoudt de natte bol temperatuur zich tot het dauwpunt?
Zowel de natte bol temperatuur als het dauwpunt geven belangrijke informatie over de vochtigheid van de lucht – maar ze betekenen niet hetzelfde. De natte bol temperatuur is de laagste temperatuur die lucht kan bereiken door verdamping, terwijl het dauwpunt het moment aangeeft waarop diezelfde lucht verzadigd raakt en condensatie optreedt.
In de fruitteelt zijn beide waarden van belang: de natte bol temperatuur helpt je nachtvorstrisico’s in te schatten, terwijl het dauwpunt cruciaal is voor het voorkomen van schimmelgroei, condens en kwaliteitsverlies – vooral tijdens bewaring of bij teelt onder afdekking.
Meer interesse? lees ook droge bol temperatuur of natte bol temperatuur
Klimaattrend: stijgend dauwpunt door klimaatverandering
Een langlopende studie uit de Amerikaanse staat Illinois laat zien dat het daar sinds begin jaren 2000 jaarlijks gemiddeld met 0,1 °C is gestegen. Dit lijkt weinig, maar het effect op landbouw is aanzienlijk: hogere dauwpunten betekenen meer vocht in de lucht, hogere ziekterisico’s en zwaardere omstandigheden voor ventilatie, opslag of teeltplanning.
Voor telers betekent dit dat dauwpuntmonitoring niet alleen een korte-termijn hulpmiddel is tegen condensatie, maar ook onderdeel wordt van langetermijnstrategie: wanneer bemesten? Hoe droogt mijn product in de loods? Welke gewaskeuze is geschikt in mijn regio?
Bron: Trends in dew point temperature in Illinois – MDPI
Samenvatting
Het dauwpunt is de temperatuur waarbij de lucht geen extra vocht meer kan opnemen. Daalt de temperatuur tot dit niveau, dan ontstaat condens. Voor fruittelers is dit een kritische waarde om te monitoren, zowel tijdens teelt, oogst als bewaring. Door het in beeld te hebben, kunnen schimmelproblemen, kwaliteitsverlies en vochtgerelateerde schade voorkomen worden. Het nauwkeurig meten van de dauwpunttemperatuur met geschikte meters is daarom essentieel in elk professioneel klimaatbeheersysteem
